TikTok moet haar 4,5 miljoen Nederlandse gebruikers een schadevergoeding betalen omdat het onrechtmatig gebruikersgegevens verzamelt en doorverkoopt. Dit eist Stichting Massaschade & Consument in een nieuwe collectieve actie tegen de populaire app. Met de rechtszaak wilt de stichting TikTok ertoe bewegen Europese privacywetten te respecteren en helderheid over de werking van haar algoritme te verschaffen. Hiermee is het de derde rechtszaak die in korte tijd tegen het Chinese socialvideoplatform aangespannen wordt.
Tijdens de coronaperiode heeft het Chinese socialvideoplatform in een enorme vlucht gemaakt. Ook in Nederland behoort TikTok inmiddels tot de meest gedownloade apps. Het gebruik ervan is gratis. De app maakt winst door uiterst nauwkeurige profielen van haar gebruikers samen te stellen, waarmee het adverteerders een platform biedt waarin nauwelijks onderscheid is tussen reclame en user-generated content. Daarnaast sluist het bedrijf gebruikersgegevens door naar landen met een onveilig beschermingsregime voor persoonsgegevens, zoals China en de Verenigde Staten.
Volgens Stichting Massaschade & Consument overtreedt TikTok met haar handelwijze een groot aantal wetten en regels. De stichting vraagt de rechtbank Amsterdam daarom het bedrijf te veroordelen tot een schadevergoeding van ruim 6 miljard euro. Daarmee is dit de grootste zaak tegen TikTok die op dit moment wordt gevoerd. Dit komt omdat de stichting niet alleen de belangen van jongeren, maar ook die van (jong)volwassen gebruikers vertegenwoordigt. Op dit moment zijn namelijk ruim 70% van de Nederlandse gebruikers 18 jaar en ouder.
“We maken ons in het bijzonder zorgen om het verzamelen van de vaak erg persoonlijke informatie”, zegt Lucia Melcherts, voorzitter van de stichting. “Het gaat er bij TikTok niet om welke gegevens je aan hen doorgeeft, maar hoeveel tijd je aan de video’s op het platform besteedt. Het algoritme dat ze hebben ontwikkeld houdt iedere seconde die je kijkt bij, om je vervolgens video’s voor te schotelen die je zo lang mogelijk aan de app gekluisterd houden, of je tot virtuele transacties verleiden. Niet alleen jongeren, maar ook (jong)volwassenen zijn hier gevoelig voor. Het buit zwakke plekken met minutieuze precisie uit. Daarbij is TikTok niet transparant over hoe persoonlijke aanbevelingen tot stand komen, en biedt het gebruikers nauwelijks mogelijkheden hier iets aan te wijzigen.”
De stichting vordert een vast bedrag aan schade, variërend van €1.250 tot €1.750 afhankelijk van de leeftijdsgroep waarin gebruikers vallen. Deze bedragen zijn gebaseerd op eerdere Nederlandse en Europese uitspraken waarbij de privacy van consumenten werd geschonden. Het gebruik van TikTok zal met name bij jongeren tot hogere schade lijden, omdat dit een kwetsbare groep betreft.
Stichting Massaschade & Consument is een onafhankelijke organisatie zonder winstoogmerk die opkomt voor de rechten van consumenten bij massaschade. Eerder dit jaar is zij eveneens een collectieve actie tegen Airbnb gestart, waarin het voor meer dan één miljoen consumenten een vergoeding vordert voor ten onrechte betaalde servicekosten. De rechtszaak tegen TikTok wordt gefinancierd door een procesfinancier, IVO Capital, dat vooraf de kosten van de procedure op zich neemt. Hierdoor kunnen alle TikTok gebruikers waarvoor de stichting optreedt gratis deelnemen. De zaak wordt inhoudelijk behandeld door het gespecialiseerde advocatenkantoor bureau Brandeis en haar partners Christiaan Alberdingk Thijm en Louis Berger.