24 juni, 2025

Stichting Massaschade & Consument heeft vandaag Sony gedagvaard in een collectieve rechtszaak namens Nederlandse PlayStation-spelers. In februari kondigde de stichting de zaak aan nadat economisch onderzoek aantoonde dat Sony al zeker tien jaar haar dominante positie in de consolemarkt uitbuit, en andere potentiële appstores de toegang tot de PlayStation ontzegt. Zeker 1,7 miljoen Nederlandse PlayStation-eigenaren betalen daardoor te veel voor digitale games en in-game content.

Met de in februari gelanceerde ‘Fair PlayStation’-actie wist de stichting in de eerste dagen ruim 20.000 deelnemers te trekken. “Veel mensen merken dat ze sinds de nieuwste PS5-generatie steeds meer richting ‘digital-only’-consoles worden geduwd.” zegt Lucia Melcherts, voorzitter van Stichting Massaschade & Consument. “Deze consoles werken uitsluitend met digitale games in plaats van fysieke schijfjes. Uit economisch onderzoek is echter gebleken dat consumenten voor die digitale versies gemiddeld 47% meer betalen dan voor exact hetzelfde spel op een fysieke schijf, terwijl de distributiekosten voor Sony juist lager zijn.” 

De stichting ontving in de afgelopen maanden meer dan tweeduizend berichten en e-mails van PlayStation-eigenaren die zich herkennen in de geschetste situatie. “We praten over mensen die over de jaren heen een aanzienlijke gamecollectie hebben opgebouwd, waar soms duizenden speeluren en grote bedragen in zitten”, zegt Melcherts. “Maar de magie is voor hen al een tijdje weg: ze hebben Sony langzaamaan zien veranderen in een monopolist die eenzijdig nieuwe voorwaarden oplegt en meer geld verlangt zonder daar iets tegenover te zetten."

‘Sony-tax’

Waar games vroeger fysiek in de winkel werden verkocht, gebeurt dit nu grotendeels digitaal – uitsluitend via Sony’s eigen PlayStation Store. Volgens de stichting leidt dit monopolie op de digitale verkoop, samen met het grote marktaandeel van PlayStation in de consolemarkt, tot een zogenoemde ‘Sony-tax’: kunstmatig hoge prijzen die gamers veel meer laten betalen voor digitale games en in-game content dan in een markt met concurrentie het geval zou zijn.

Dit werd in april andermaal duidelijk toen ophef ontstond nadat Sony in veel landen forse prijsverhogingen voor haar PS5-console en populaire PS Plus abonnement doorvoerde. “Dat Sony zonder enige tegenprestatie met tientallen procenten omhoog durft te gaan, is veelzeggend voor wat de verhoudingen zijn.” stelt Melcherts. “Sony is de enige aanbieder van digitale content op de populairste gameconsole ter wereld. Van alle Nederlanders die een spelconsole in huis hebben heeft meer dan 80% een PlayStation. Het kan zich inmiddels permitteren om beslissingen te nemen zonder zich veel aan te hoeven trekken van wat concurrenten, ontwikkelaars of consumenten doen.”

Dagvaarding

In haar dagvaarding maakt de stichting Sony twee 'hoofdverwijten': het uitsluiten van concurrentie en het uitbuiten van consumenten en game-ontwikkelaars. In beide gevallen speelt de dominante positie van de PlayStation een grote rol. 

Volgens de stichting functioneert het PlayStation-platform als een gesloten ecosysteem ('walled garden') waarin Sony bepaalt wie toegang krijgt, onder welke voorwaarden en tegen welke prijs. Alternatieve winkels zijn op de PlayStation technisch uitgesloten, waardoor gamers in hun keuze volledig afhankelijk van Sony gemaakt worden.

Tegelijkertijd ontneemt Sony ontwikkelaars hun commerciële bewegingsvrijheid. Third-party ontwikkelaars en uitgevers worden contractueel verplicht hun titels exclusief via de PlayStation Store aan de man te brengen. Ook moeten ze Sony het laatste woord geven voor welke prijs hun eigen titels in de digitale etalage komen te staan. Ontwikkelaars verliezen daarmee hun vrijheid om zelf een prijs te bepalen, maar ook hun onderhandelingspositie als commerciële partij.

Uit het economisch onderzoek blijkt dat Sony flink profiteert van deze scheve verhoudingen: op digitale games maakt het bedrijf ruim twee keer zoveel marge als op fysieke exemplaren. De voordelen van digitale distributie komen daarmee volledig bij Sony terecht, omdat het kunstmatig muren optrekt rondom haar populaire console. Consumenten betalen volgens de stichting daardoor de hoofdprijs voor games en in-game content. Volgens het onderzoek loopt de schade voor Nederlandse consumenten op tot een bedrag van 435 miljoen euro sinds 2013.

Vervolgstappen

De eerste zitting vindt mogelijk later dit jaar plaats. Hierin zal in eerste instantie de bevoegdheid van de Nederlandse rechtbank en de ontvankelijkheid van de stichting besproken worden. Mocht de rechter uiteindelijk de vorderingen toewijzen, dan verwacht de stichting dat dit Sony zal verplichten om de markt voor de verkoop van digitale PlayStation-content open te stellen voor andere aanbieders.