Stichting Massaschade & Consument is op 2 september 2021 een collectieve actie gestart tegen de aanbieders van het socialemediaplatform TikTok1. Het van oorsprong Chinese bedrijf schendt op grote schaal fundamentele rechten van consumenten in Nederland. De stichting komt met deze collectieve actie op voor alle gebruikers van TikTok, niet alleen voor minderjarigen. Massaschade & Consument vraagt de rechtbank Amsterdam TikTok te veroordelen ruim 6 miljard euro aan schadevergoeding te betalen. Daarmee is dit de grootste zaak tegen TikTok die op dit moment wordt gevoerd.
Volgens Stichting Massaschade & Consument is TikTok door haar handelwijze in overtreding van uiteenlopende wetten en regels. De stichting maakt zich in het bijzonder zorgen om de verzameling van vaak erg persoonlijke informatie over consumenten. TikTok creëert daarmee profielen en deelt deze met adverteerders. Bovendien maakt TikTok geen onderscheid tussen advertenties en video’s, zodat reclame onherkenbaar is op het platform. Ook geeft TikTok informatie over gebruikers door aan landen met een onveilig beschermingsregime voor persoonsgegevens, zoals China.
Onderzoek van Stichting Massaschade & Consument wijst uit dat TikTok onder meer:
Met deze zaak beoogt Stichting Massaschade & Consument de onrechtmatige handelwijze van TikTok een halt toe te roepen. Daarnaast eist de stichting schadevergoeding voor alle gedupeerde gebruikers van TikTok.
Daarmee onderscheidt deze actie van Stichting Massaschade & Consument zich van andere soortgelijke initiatieven tegen TikTok. Bekend is dat twee andere stichtingen ook actie ondernemen tegen TikTok. Deze stichtingen geven aan slechts de belangen van minderjarigen te willen behartigen. Aangezien het handelen van TikTok alle gebruikers van het platform raakt, wil de Stichting ook opkomen voor (jong)volwassenen. Op dit moment zijn ruim 70% van de gebruikers van TikTok 18 jaar en ouder. Naar schatting heeft TikTok momenteel ruim 4,5 miljoen gebruikers in Nederlanders.
De totale schade die de gebruikers van TokTok hebben geleden wordt op dit moment door Stichting Massaschade & Consument op ruim 6 miljard euro ingeschat.
De stichting vordert een vast bedrag aan schade per consument, afhankelijk van diens leeftijd. Het gebruik van TikTok zal met name bij jongeren tot hogere schade lijden, omdat dit een kwetsbare groep betreft. Opgesplitst naar gebruikersgroepen worden door Stichting Massaschade & Consument de volgende bedragen gevorderd per gedupeerde.
Stichting Massaschade & Consument heeft daarom in het belang van alle gedupeerde consumenten die TikTok gebruiken of hebben gebruikt een dagvaarding tegen TikTok laten uitbrengen. TikTok is door de stichting gedagvaard om op 6 oktober 2021 in de procedure voor de rechtbank te Amsterdam te verschijnen.
Het betreft een actie volgens het wettelijk gewaarborgde opt-outmechanisme. Dat betekent dat de rechtbank zal bepalen welke van de drie stichtingen die tegen TikTok procederen mag opkomen voor de gedupeerden. Stichting Massaschade & Consument verzoekt de rechtbank in deze kwestie om als de “exclusieve belangenbehartiger” te worden aangewezen. Consumenten die niet door Stichting Massaschade & Consument willen worden vertegenwoordigd, kunnen zich op een later moment bij de rechtbank afmelden. Op korte termijn zal Stichting Massaschade & Consument meer informatie op haar website beschikbaar maken over haar collectieve actie tegen TikTok, onder meer hoe belangstellenden hun steun voor de actie kunnen uitspreken.
Gedupeerde consumenten die zich bij de collectieve actie van Stichting Massaschade & Consument willen aansluiten, hoeven geen inschrijfkosten te betalen om aan deze actie mee te doen. Stichting Massaschade & Consument maakt namelijk gebruik van een externe procesfinancier, IVO Capital en haar fonds Consumer Privacy Litigation Funding, die vooraf de kosten van de procedure op zich neemt. Bij eventueel verlies blijven de kosten van die procedure voor rekening van de financier. Voor de gedupeerden is deze actie van Stichting Massaschade & Consument dus zonder risico. Stichting Massaschade & Consument is een non-profit organisatie en zij zal hier zelf dus geen geld aan verdienen. Bij succes zal de financier een vast percentage van de opbrengst (na aftrek van de kosten) krijgen, die afhankelijk is van de mate van succes. Naarmate de vergoeding per gedupeerde TikTok-gebruiker hoger is, zal het percentage aan vergoeding voor de financier afnemen.2 Zo kan de gemiddelde vergoeding voor de financier uiteindelijk variëren tussen de 12,5% en 25% van de opbrengst.
Stichting Massaschade & Consument heeft ook waarborgen ingebouwd die ervoor moeten zorgen dat de uiteindelijke vergoeding aan de procesfinancier (als rendement op haar investering) te allen tijde redelijk en adequaat is. Naast de schade van de gedupeerde consumenten, vordert de Stichting Massaschade & Consument bijvoorbeeld ook de door haar gemaakte kosten terug, waaronder de kosten van de financier. Indien deze kosten niet afzonderlijk door TikTok moeten worden vergoed, dan worden deze kosten in mindering gebracht op de aan de gedupeerde uit te keren compensatie, in de mate zoals hiervoor toegelicht.
Op korte termijn zal Stichting Massaschade & Consument meer informatie op haar website beschikbaar maken over haar collectieve actie tegen TikTok.
Stichting Massaschade & Consument richt zich op de bescherming van de belangen van consumenten, onder meer door in procedures vergoeding van massaschade geleden door consumenten te verkrijgen. In mei 2021 startte Stichting Massaschade & Consument een procedure tegen Airbnb. In deze zaak vordert Stichting Massaschade & Consument voor meer dan één miljoen consumenten vergoeding van ten onrechte betaalde servicekosten van Airbnb.
1 De formele gedaagden in de door de Stichting gestarte procedure zijn: ByteDance Limited; TikTok Limited; TikTok Technology Limited; TikTok Information Technologies UK Limited, TikTok Inc.; Beijing ByteDance Technology Co. Ltd. en TikTok Pte. Limited
2 De staffel is als volgt: 25% over een vergoeding tussen de EUR 0,01 en EUR 100; 20% over een vergoeding tussen de EUR 100,01 en EUR 200; 17,5% over een vergoeding tussen de EUR 200,01 en EUR 300; 15% over een vergoeding tussen de EUR 300,01 en EUR 400; en 12,5% over een vergoeding boven EUR 400,01.